معرفی کامل رشته میکروبیولوژی

برای تحصیل در رشته میکروبیولوژی نیاز به شناخت کامل تمامی مباحث مرتبط با آن دارید؛ زیرا اگر بخواهید طبق نظر سایر افراد یا با ناآگاهی در این رشته تحصیل کنید احتمال این‌که پشیمان شوید و از تحصیلات و شغل خود راضی نباشید بسیار زیاد است. میکروبیولوژی چیست؟ برای تحصیل در آن به چه رتبه‌ای نیاز داریم؟ بازارکار و درآمد آن در ایران چگونه است؟ پذیرش آن در دانشگاه‌ها به چند صورت انجام می‌شود؟ چه گرایش‌هایی در مقطع کارشناسی ارشد دارد؟ آیا برای مهاجرت گزینه مناسبی است؟ نظر دانشجویان درباره تحصیلات میکروبیولوژی چیست؟ پاسخ این سوالات می‌تواند به شما آگاهی نسبتا کاملی از این رشته بدهد.

شناخت رشته میکروبیولوژی

در اولین مرحله معرفی رشته میکروبیولوژی باید بدانید که خلاف تصور عده زیادی از مردم، این رشته از شاخه‌های پیراپزشکی و پزشکی نیست. بلکه از شاخه‌های علوم‌پایه محسوب می‌شود. از نام آن می‌توان فهمید که به زیست و زندگی و مسائل مرتبط با آن‌ها فعالیت دارد. میکروبیولوژی به عنوان مادر علم سلولی و مولکولی معرفی شده است.

ارتباط میکرو‌ارگانیسم‌ها با خودشان، انسان‌ها، حیوانات و گیاهان توسط افرادی بررسی می‌شود که تحصیلات رشته میکروبیولوژی دارند. مشاغل این رشته مرتبط با مشاغل رشته پزشکی هستند اما میکروبیولوژی دارای دوره طرح اجباری نیست. اگر دارای حافظه خوب، ذهن خلاق، دقت بالا، تلاش زیاد برای حل مسائل، توانایی رهبری تیم، توانایی و علاقه برای کار با نرم‌افزارها و قدرت تجزیه و تحلیل بالا هستید تحصیل در این رشته برای شما بسیار مناسب است.

رتبه لازم برای رشته میکروبیولوژی

اولین قدم برای شروع تلاش برای ورود به رشته میکروبیولوژی این است که با رتبه لازم برای ورود به آن آشنا شوید؛ زیرا برای تحصیل در هر رشته‌ای که پذیرش آن از طریق کنکور سراسری باشد باید رتبه لازم را به دست آورید. بررسی آمار پذیرفته‌شدگان آزمون‌های چند سال اخیر می‌تواند در تخمین رتبه موردنیاز به شما کمک کند.

• رتبه ۷۰۱۲: دارای سهمیه ایثارگر ۲۵ درصد، جنسیت خانم، پذیرفته ‌شده در دانشگاه تهران و دوره روزانه.
• رتبه ۷۴۲۶: دارای سهمیه ایثارگر ۵ درصد، جنسیت مرد، پذیرفته ‌شده در دانشگاه شهید بهشتی و دوره روزانه.
• رتبه ۱۰۰۶۲: دارای سهمیه ایثارگر ۵ درصد، جنسیت خانم، پذیرفته ‌شده در دانشگاه الزهرا و دوره شبانه.
• رتبه ۷۷۱۲: دارای سهمیه منطقه ۱، جنسیت خانم، پذیرفته ‌شده در دانشگاه الزهرا و دوره روزانه.
• رتبه ۸۰۸۹: دارای سهمیه منطقه ۱، جنسیت خانم، پذیرفته‌ شده در دانشگاه اصفهان و دوره روزانه.
• رتبه ۳۷۱۲۶: دارای سهمیه منطقه ۱، جنسیت مرد، پذیرفته ‌شده در دانشگاه غیرانتفاعی ربع رشیدی تبریز و دوره غیرانتفاعی.
• رتبه ۱۲۳۵۶: دارای سهمیه منطقه ۲، جنسیت مرد، پذیرفته ‌شده در دانشگاه غیرانتفاعی علم و فرهنگ و دوره غیرانتفاعی.
• رتبه ۱۳۸۲۵: دارای سهمیه منطقه ۲، جنسیت خانم، پذیرفته ‌شده در دانشگاه مازندران بابلسر و دوره روزانه.
• رتبه ۱۴۶۴۸: دارای سهمیه منطقه ۲، جنسیت مرد، پذیرفته‌ شده در دانشگاه اصفهان و دوره شبانه.
• رتبه ۲۱۲۵۱: دارای سهمیه منطقه ۳، جنسیت مرد، پذیرفته‌ شده در دانشگاه غیرانتفاعی علم و هنر یزد و دوره غیرانتفاعی.
• رتبه ۲۳۷۶۵: دارای سهمیه منطقه ۳، جنسیت مرد، پذیرفته ‌شده در دانشگاه لرستان خرم‌آباد و دوره روزانه.
• رتبه ۲۷۵۹۶: دارای سهمیه منطقه ۳، جنسیت خانم، پذیرفته ‌شده در دانشگاه مراغه و دوره روزانه.
• رتبه ۳۳۶۷۹: دارای سهمیه منطقه ۳، جنسیت خانم، پذیرفته‌ شده در دانشگاه غیرانتفاعی آل طه تهران و دوره غیرانتفاعی.

این رتبه‌ها به‌همراه سایر اطلاعات مربوط به آن‌ها مربوط به افرادی هستند که در سال ۱۴۰۰ در کنکور سراسری رشته تجربی شرکت کرده‌اند و اکنون در رشته میکروبیولوژی پذیرفته شده‌اند. درصد دروسی که باعث کسب رتبه قبولی برای این افراد شده است نیز از دیگر مواردی به شمار می‌رود که می‌تواند در دستیابی به این رتبه‌ها به شما کمک کند.

رشته میکروبیولوژی با سوابق تحصیلی

جذب دانشجوی رشته میکروبیولوژی در دوره روزانه و دانشگاه‌های دولتی، تنها از طریق کنکور سراسری رشته تجربی صورت می‌گیرد. تحصیل در دانشگاه‌های پیام‌نور، آزاد و غیرانتفاعی بدون کنکور و براساس سوابق تحصیلی به‌راحتی انجام می‌شود. برای این کار باید دفترچه‌ای که هرساله توسط سازمان سنجش برای جذب دانشجو بدون کنکور منتشر می‌شود را مطالعه کنید.

باید سعی داشته باشید نمرات بالایی در امتحانات نهایی کسب کنید. در این صورت امکان پذیرش شما در مراکز دولتی بیشتر است. اما اگر نمرات و معدل نهایی شما خیلی خوب نباشد می‌توانید در مراکز غیرانتفاعی، آزاد، پیام‌نور و پردیس مشغول به تحصیل شوید.

برای ثبت‌نام بدون کنکور رشته میکروبیولوژی شما باید منتظر باشید تا از طریق سایت سازمان سنجش، دفترچه پذیرش براساس سوابق تحصیلی منتشر شود. شهرها و دانشگاه‌های پذیرش‌کننده را بررسی کرده و در زمان مقرر‌ شده برای ثبت‌نام اقدام کنید. البته شما باید واجد شرایط اصلی مانند داشتن مدرک دیپلم یکی از رشته‌های نظری باشید.

گرایش های رشته میکروبیولوژی

۳ گرایش برای رشته میکروبیولوژی برای تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد میکروبیولوژی وجود دارد. انتخاب هر یک از این گرایش‌ها در آینده شغلی و میزان درآمد شما اثرگذار خواهد بود.

• میکروبیولوژی غذایی: بخش زیادی از میکروب‌ها و ریز‌ذره‌ها در تولید و ساخت غذا و مواد‌غذایی موثر هستند. رایج‌ترین مثال برای این مورد کپک مخمر است.
• میکروبیولوژی صنعتی: این گرایش مربوط به مواد صنعتی مانند کودهای کشاورزی می‌شود.
• میکروبیولوژی پزشکی: برای کاهش گسترش بیماری و یافتن بیماری‌ها از کارشناسان میکروبیولوژی پزشکی استفاده می‌شود. به‌طور‌کلی فارغ‌التحصیلان این گرایش رشته میکروبیولوژی بررسی و کنترل موارد پزشکی و بهداشتی است.

این رشته در مقطع کارشناسی دارای گرایش نیست و در مقطع دکترا دارای تعداد گرایش‌های بیشتری است. انتخاب گرایش مناسب بسیار اهمیت دارد؛ چرا که آینده شغلی شما تا حدود زیادی وابسته به این انتخاب شما است.

دروس رشته میکروبیولوژی

برای رشته میکروبیولوژی در مقطع کارشناسی تعداد واحد و دروس مشخصی تعیین شده است که باید آن‌ها در مدت ‌زمان ۸ ترم تحصیلی یا ۴ سال تحصیلی بگذرانید. این واحدها و دروس طبق نظم خاصی بر اساس تقسیم‌بندی میان ترم‌های تحصیلی چیده می‌شوند که به آن چارت درسی می‌گویند.

• ترم اول: دروس ریاضی عمومی، شیمی عمومی، آزمایشگاه شیمی عمومی، فیزیک عمومی، آزمایشگاه فیزیک عمومی، زیست‌شناسی پیش و زبان پیش.
• ترم دوم: دروس ریاضی عمومی ۲، شیمی عمومی ۲، آزمایشگاه شیمی عمومی ۲، شیمی آلی ۱، آزمایشگاه شیمی آلی، شیمی پیش و ریاضی پیش.
• ترم سوم: دروس بیوشیمی ساختار، آزمایشگاه بیوشیمی ساختار، اکولوژی، مبانی جانورشناسی، آزمایشگاه مبانی جانورشناسی، آمار زیستی و کارگاه آمار زیستی.
• ترم چهارم: دروس مبانی زیست‌شناسی سلولی و مولکولی، میکروبیولوژی ۱، آزمایشگاه میکروبیولوژی ۱، بیوشیمی متابولیسم، آزمایشگاه بیوشیمی متابولیسم، مبانی گیاه‌شناسی، آزمایشگاه مبانی گیاه‌شناسی، آزمایشگاه مبانی زیست‌شناسی سلولی و مولکولی.
• ترم پنجم: دروس میکروبیولوژی ۲، آزمایشگاه میکروبیولوژی ۲، مبانی بوم‌شناسی، مبانی زیست‌شناسی تکوینی، مبانی فیزیولوژی جانوری، آزمایشگاه مبانی فیزیولوژی جانوری، ژنتیک پایه و آزمایشگاه ژنتیک پایه.
• ترم ششم: دروس ایمنی‌شناسی، آزمایشگاه ایمنی‌شناسی، آزمایشگاه باکتری‌شناسی ۱، میکروبیولوژی مولکولی (اختیاری)، آزمایشگاه ژنتیک مولکولی و آزمایشگاه مبانی فیزیولوژی گیاهی.
• ترم هفتم: دروس باکتری‌شناسی ۲، آزمایشگاه باکتری‌شناسی، قارچ‌شناسی، آزمایشگاه قارچ‌شناسی، میکروبیولوژی صنعتی، آزمایشگاه میکروبیولوژی صنعتی، زیست‌شناسی، پروتوزئولوژی و ویروس‌شناسی.
• ترم هشتم: دروس میکروبیولوژی غذایی، آزمایشگاه میکروبیولوژی غذایی، میکروبیولوژی محیطی، آزمایشگاه میکروبیولوژی محیطی، تکامل موجودات زنده، میکروبیولوژی آب و پساب (اختیاری) و زیست‌شناسی انگل‌ها (اختیاری).

مجموع تعداد واحدهای ترم اول: ۱۵ واحد، ترم دوم: ۱۵ واحد، ترم سوم: ۱۴ واحد، ترم چهارم: ۱۶ واحد، ترم پنجم: ۱۸ واحد، ترم ششم: ۱۶ واحد، ترم هفتم: ۱۶ واحد و ترم هشتم: ۱۲ واحد است. شما باید حدود ۱۳۲ واحد تخصصی را در کنار واحدهای دروس عمومی طی این ۸ ترم بگذرانید.

خرید کتاب های میکروبیولوژی

بازار کار رشته میکروبیولوژی

اگر بتوانید به خوبی مطالب تئوری را بیاموزید و مهارت‌های عملی خود را افزایش دهید به‌راحتی می‌توانید در کارخانه‌های صنایع غذایی یا صنایع دارویی مشغول‌به‌کار شوید. هرچه مدرک تحصیلی شما بالاتر باشد راحت‌تر می‌توانید شغل دلخواه و مرتبط با رشته میکروبیولوژی را بیابید.

آزمایشگاه‌های پاتولوژی و میکروب‌شناسی، سازمان‌هایی که در حوزه سلامت و بهداشت فعالیت دارند، کارخانه‌های عطرسازی، پژوهشگاه‌های محیط‌زیست، پژوشگاه‌های کشاورزی، پژوهشگاه‌های نفت و کنترل کیفیتی موادغذایی و داروها در مراکز مرتبط ازجمله مشاغل مرتبط با این رشته هستند. فرصت شغلی و بازار کار رشته میکروبیولوژی باتوجه به نیاز جامعه تغییر می‌کند. در جوامع بزرگ‌تر قطعا راحت‌تر می‌توانید جذب بازار کار شوید.

درآمد رشته میکروبیولوژی

برای کسب درآمد از طریق رشته میکروبیولوژی این موضوع اهمیت چندانی ندارد که شما در کدام کشور زندگی می‌کنید؛ زیرا موضوع حائز اهمیت این است که در این رشته تحصیل کرده باشید و اکنون مدرک تحصیلی خود را در کنار قبولی در آزمون‌های پذیرش در دست داشته باشید.

درآمد شما از طریق این رشته به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ در شرکت‌های کوچک کار می‌کنید یا شرکت‌های بزرگ؟ در مراکز خصوصی مشغول‌به‌کار هستید یا در مراکز دولتی؟ به‌صورت نیمه‌وقت فعالیت دارید یا تمام وقت؟ چند ساعت در شبانه‌روز را به کار خود اختصاص می‌دهید؟ پاسخ به تمامی این سوال‌ها بر کم یا زیاد‌ بودن درآمد ماهیانه شما اثر می‌گذارد.

حداقل و حداکثر حقوقی که برای مشاغل مرتبط با رشته میکروبیولوژی درحال‌حاضر در مراکز دولتی پرداخت می‌شود بین ۵ تا ۷ میلیون تومان است. این مبلغ در اثر عوامل مختلف افزایش پیدا می‌کند. در دوره‌های مختلف برای مشاغل گوناگون از جمله میکروبیولوژی افزایش حقوق درنظر گرفته می‌شود.

چه دانشگاه هایی رشته میکروبیولوژی دارند؟

هرساله ظرفیت پذیرش دانشگاه‌ها برای رشته‌های مختلف، تغییر می‌کند. اما احتمال این که جذب دانشجو در رشته‌هایی نظیر میکروبیولوژی کم باشد بسیار اندک است. با بررسی آمار پذیرش دانشجوی رشته میکروبیولوژی در کنکور سال ۱۴۰۳ می‌توان به یک ذهنیت کلی دررابطه‌با ظرفیت پذیرش متقاضیان این رشته دست پیدا کرد.

دانشگاه بابلسر، دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه خرم آباد، دانشگاه مراغه، دانشگاه الزهرا، دانشگاه اصفهان، دانشگاه‌های اهواز، موسسه غیرانتفاعی ربع رشید تبریز، موسسه غیرانتفاعی صبا ارومیه، موسسه غیرانتفاعی نبی اکرم (ص) تبریز، دانشگاه غیرانتفاعی علم و فرهنگ تهران، دانشگاه غیرانتفاعی علم و هنر یزد، دانشگاه غیرانتفاعی دانش البرز و موسسه غیرانتفاعی آل طه از جمله مراکزی هستند که از طریق کنکور سراسری و براساس سوابق تحصیلی دانشجوی رشته میکروبیولوژی جذب می‌کنند.

رشته میکروبیولوژی بهتر است یا زیست سلولی مولکولی؟

برای این که به این سوال پاسخ دهیم که رشته میکروبیولوژی بهتر است یا زیست سلولی مولکولی، باید به مقایسه آن‌ها با یکدیگر بپردازیم. تصیم‌گیری نهایی در این بازه که کدام را به‌عنوان رشته تحصیلی خود در مقطع کارشناسی انتخاب کنید کاملا بستگی به میزان علاقه و روحیات شما دارد.

• از نظر شغلی و استخدام در مراکز دولتی و مشغول‌به‌کار‌شدن در آزمایشگاه‌های مرتبط، میکروبیولوژی نسبت به زیست سلولی مولکولی بهتر است.
• گرایش‌های مقطع کارشناسی ارشد و دکترای رشته میکروبیولوژی از تفاوت کمتری نسبت به رشته زیست سلولی و مولکولی برخوردار است.
• تمرکز اصلی زیست سلولی و مولکولی روی DNA است. به همین دلیل حیطه کاری و تحصیلی آن تفاوت زیادی با میکروبیولوژی دارد.
• در رشته زیست سلولی و مولکولی سلول را به‌عنوان اصلی‌ترین واحد بنیادی حیات مورد بررسی قرار می‌دهند؛ درحالی‌که میکروبیولوژی به مطالعه درمورد میکرو‌ارگانیسم‌ها می‌پردازد.

تفاوت دیگری که میان این ۲ رشته خودنمایی می‌کند وظایفی است که برعهده کارشناسان هر ۲ رشته قرار دارد. کارشناسان زیست سلولی و مولکولی وظیفه دارند درمورد آنزیم‌ها، سلول‌های بنیادی، پروتئین‌ها، بیوتکنولوژی، بیوشیمی، بیوفیزیک، کروماتین، دیابت، بیماری‌های ژنتیکی، اپی‌ژنتیک و بیماری‌های خود‌ایمنی مطالعه و پژوهش کنند. همچنین انجام تحقیقات و آزمایش‌های مرتبط با این رشته برعهده کارشناسان زیست سلولی و مولکولی است.

وظیفه کارشناسان رشته میکروبیولوژی انجام آزمایش برای بررسی میکروب‌ها، کنترل کیفیت مواد‌غذایی، نحوه استفاده از میکرو‌ارگارنیسم‌ها در تولید مواد‌غذایی، آزمایش داروهای جدید، ارائه نتایج پژوهش‌ها و مواردی از این قبیل است. شما باید بررسی کنید که مشاغل و وظایف کدام رشته برای شما شیرین‌تر به نظر می‌آید. در این صورت در آینده خواهید توانست از شغل خود لذت ببرید.

تغییر رشته میکروبیولوژی به علوم آزمایشگاهی

هر دو رشته علوم آزمایشگاهی و میکروبیولوژی از رشته‌های علوم تجربی به‌شمار می‌روند. اگر شما درحال‌تحصیل در میکروبیولوژی هستید به شرط دارا‌ بودن برخی شرایط و مجاز ‌بودن، می‌توانید ادامه تحصیلات خود را در رشته علوم آزمایشگاهی بگذرانید و مدرک تحصیلی علوم آزمایشگاهی را دریافت کنید.

• دانشگاه مبدا که در آن درحال‌تحصیل در رشته میکروبیولوژی هستید و دانشگاه مقصد که قصد تحصیل در رشته علوم آزمایشگاهی در آنجا را دارید باید با درخواست شما موافقت کنند.
• حداکثر باید نیمی از واحدهای درسی میکروبیولوژی را گذرانده باشید درغیر‌این صورت امکان تغییر رشته به علوم آزمایشگاهی برای شما امکان ندارد.
• حداقل باید یک ترم یا یک نیم‌سال تحصیلی را با موفقیت در بیولوژی گذرانده باشید.
• فرصت کافی برای گذراندن واحدهای رشته علوم آزمایشگاهی داشته باشید.
• رتبه شما باید بهتر از آخرین فرد پذیرفته‌شده در رشته علوم آزمایشگاهی در دانشگاه مقصد باشد.

در صورتی که با درخواست شما موافقت شود نیاز است مجددا در دانشگاه جدید ثبت‌نام کنید تا بتوانید انتخاب واحد و سایر مراحل را انجام دهید. علوم آزمایشگاهی در سطح پایین‌تری نسبت به رشته میکروبیولوژی قرار دارد. به همین دلیل معمولا امکان تغییر رشته وجود دارد و احتمال این که با درخواست شما موافقت شود زیاد است.

رشته میکروبیولوژی برای مهاجرت

با شیوع ویروس کرونا، رشته میکروبیولوژی به دلیل ارتباط با سلامت و بهداشت جامعه بیش از پیش شناخته شد و مورد استقبال قرار گرفت. این موضوع باعث شده است که سایر کشورها نیز به فکر جذب این نیروهای سلامت از طریق دانشگاه‌ها و از طریق مهاجرت باشند. همه کشورها به نیروهای مرتبط با سلامت، بهداشت برای ارتقاء سطح جامعه در این زمینه نیاز دارند. به همین دلیل مهاجرت تحصیلی یا شغلی از طریق رشته میکروبیولوژی به برخی از کشورها به‌سادگی امکان‌پذیر است.

معادل‌سازی مدرک تحصیلی براساس کشور مقصد، تسلط بالا به زبان عربی، انگلیسی یا آلمانی، بررسی هزینه‌های زندگی در کشور مقصد و نسبت آن‌ها به درآمد و بررسی شرایط دریافت اقامت دائم یا ویزای کاری بخش کوچکی از فعالیت‌هایی هستند که شما باید آن‌ها را پیش از اقدام برای مهاجرت انجام دهید.

آلمان، کانادا، سوئد، اتریش و استرالیا، قطر و یمن از جمله کشورهایی هستند که مهاجرت به آن‌ها آینده شغلی شما را تا حدود زیادی تضمین می‌کند. این کشورها نسبتا پیشرفته هستند اما انتخاب این که به کدام کشور مهاجرت کنید بستگی به شرایط شما از جمله هدف از مهاجرت دارد. برای مثال به دلیل این که حقوق دریافتی برای رشته میکروبیولوژی در کشور سوئد زیاد است، افرادی که به این کشور مهاجرت می‌کنند به دنبال اقامت دائم نیز هستند.

رشته میکروبیولوژی از نظر دانشجویان

طبق نظرات دانشجویان رشته میکروبیولوژی این رشته دارای دشواری‌هایی زیادی است؛ زیرا در آن باید دروس سنگینی مانند فیزیک و شیمی را مطالعه کرد و به‌خوبی فرا گرفت. اما جذب‌شدن به بازار‌کار برای آن زیاد دشوار نیست و با در ‌دست ‌داشتن مدرک کارشناس میکروبیولوژی می‌توان در مراکز آزمایشگاهی به‌سادگی مشغول‌ به‌ کار شد.

از نظر افرادی که در رشته میکروبیولوژی تحصیل کرده‌اند نیاز است که شما به‌خوبی تمام مطالب را یاد بگیرید؛ زیرا مهم‌تر از مدرک تحصیلی، میزان مهارت و خبره‌ بودن شما در آن رشته و شغل است. به همین دلیل اگر در دوره‌های مازاد مرتبط با میکروبیولوژی شرکت کنید قطعا شغل بهتر و میزان درآمد بیشتری خواهید داشت.

این نظرات مربوط به تعداد مشخصی از افرادی است که در این رشته تحصیل کرده‌اند. شما با پرسش‌های متداول در مورد این رشته از خودتان، می‌توانید به این نتیجه برسید که آیا رشته میکروبیولوژی برای شما مناسب است یا خیر؛ زیرا تحصیل در این رشته و مشاغل مرتبط با آن، به دلیل سروکار‌داشتن با آزمایش و آزمایشگاه، نیازمند صبر و حوصله نسبتا زیادی است.

سخن پایانی

با توجه به رشد صنعت و علم تقاضای بازار کار برای کارشناسان رشته میکروبیولوژی روز‌به‌روز درحال افزایش است. طی جمع‌بندی کلی می‌توان گفت برای تحصیل در این رشته نیاز به رتبه بسیار عالی ندارید؛ اما از مزایای ویژه‌ای نظیر درآمد خوب و محیط کار پزشکی و آزمایشگاهی و سهولت در مهاجرت برخوردار خواهید شد. امکان پیشرفت توسط میکروبیولوژی نسبتا زیاد است. اگر ویژگی‌های یک میکروبیولوژیست را دارید وقت آن رسیده که به تحصیل در این رشته و تبدیل ‌شدن به یک کارشناس عالی در این زمینه فکر کنید و قدمی در راستای آن بردارید.

سوالات متداول